Ta strona może zapisywać pliki cookies na Twoim urządzeniu o ile pozwalają na to ustawienia Twojej przeglądarki. Dowiedz się więcej o polityce cookies w paxo.pl.

Dom pasywny - nasza przyszłość?

Idealiści w budownictwie pasywnym widzą zapowiedź architektury przyszłości. Realiści – traktują je jak ideał, do którego owszem, należy dążyć, ale rozsądnie traktując je jako pewien wzór, do którego powoli trzeba dążyć. Dla sceptyków jest to, co najwyżej pewien teoretyczna konstrukcja będąca odpowiednikiem politycznej utopii. Czym tak naprawdę są domy pasywne?

Domy pasywne to jak na razie najdalej idący projekt związany z ekologicznym nurtem, który zaczyna dominować w architekturze. Efekt cieplarniany, rosnące ceny energii konwencjonalnej i wyczerpywanie się jej źródeł, a także fakt, że spalanie ropy, węgla czy gazu jest na dłuższą metę mordercze zarówno dla środowiska naturalnego, jak i dla ludzkiego zdrowia sprawiają, że branża budowlana zaczyna szukać rozwiązań, które można by opatrzyć zieloną etykietą „ekologiczne”. Pozornie dochodzi tu do zderzenia dwóch racji – z jednej strony ekonomia cały czas, wskazuje na budownictwo konwencjonalne, jako na optymalną metodę wznoszenia budynków na obecnym etapie rozwoju, z drugiej strony odpowiedzialność za losy naszej planety kazałaby zrezygnować z części zysków i inwestować w droższe, ekologiczne rozwiązania.

Może się bowiem okazać, że rosnąca świadomość ekologiczna konsumentów sprawi, że w perspektywie 10-20 lat popyt na budynki przyjazne środowisku wzrośnie. A żeby być przygotowanym na taki zwrot sytuacji, inwestować trzeba już dziś. Dlatego coraz częściej firmy poszerzają swoje oferty o rozwiązania „ekologiczne.

Dom pasywny a dom energooszczędny

Pojęcie domu pasywnego ukształtowało się w latach 80-tych i wtedy też stworzono podstawy teoretyczne dla tego typu budownictwa. Według dr Wolfganga Feista, założyciela Instytutu Budownictwa Pasywnego (Passivhaus-Institut) dom pasywny, to budynek o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania wnętrza na poziomie 15 kWh/m² rocznie. Oznacza to, że w domu pasywnym do ogrzania jednego m² powierzchni potrzeba rocznie zaledwie 1,5l oleju opałowego lub 1,5 m³ gazu ziemnego. Dodatkową energię uzyskuje się dzięki pasywnym źródłom ciepła – czyli przede wszystkim promieniowaniu słonecznemu, ale także urządzeniom elektrycznym czy nawet… samym mieszkańcom. Ciepło jest również „odzyskiwane” ze zużytego powietrza i wykorzystywane do podgrzewania powietrza wentylującego budynek. Idea domu pasywnego zakłada, że okna i drzwi, które w budynku konwencjonalnym odpowiadają nawet za 40% strat ciepła, w domu pasywnym mają dogrzewać pomieszczenia, ponieważ zgodnie z teoretycznymi założeniami ciepło płynące przez nie do wnętrza budynku (promienie słoneczne) powinno mieć większą wartość niż ciepło, które pokonuje drogę w odwrotnym kierunku.

Od razu trzeba zaznaczyć, że dom pasywny to nie to samo, co dom energooszczędny, choć pojęcia te czasem są mylone, lub używane zamiennie. Dom energooszczędny to budynek, którego koszty utrzymania są 4-5-krotnie mniejsze niż budynku konwencjonalnego, ale w przeciwieństwie do domu pasywnego posiada on centralne źródła energii ze spalania paliw nieodnawialnych. Do rocznego ogrzania takiego budynku potrzeba nieco więcej oleju lub gazu (popularne są domy pięcio- i trzylitrowe, czyli takie, które do ogrzania wymagają 5 lub 3 litrów oleju opałowego). Dom energooszczędny jest dzięki temu atrakcyjniejszy dla architekta – gdyż daje mu większe pole manewru przy projektowaniu budynku – i co za tym idzie tego typu budynki są znacznie popularniejsze.

Izolacja ponad wszystko

W jaki sposób teoretycy budownictwa pasywnego chcą uzyskać tak dobre parametry energetyczne domu? Wymaga to niewątpliwie całego szeregu sztuczek i elastycznego dopasowywania się do praw fizyki i chemii, które zyskują prymat nad wszystkimi innymi aspektami budownictwa (estetyka, kształt dotychczasowej architektury na danym terenie itp.). Najbardziej podstawowym zabiegiem jest dodatkowa izolacja ściany, dachu i podłogi. Współczynnik przenikania ciepła całego budynku U musi być dla domu pasywnego mniejszy niż 0,15W/m²K (dla budynków energooszczędnych dopuszczalny jest pułap U=0,25W/m²K). Aby osiągnąć tak imponujący wynik współczynnik przenikania ciepła dla izolacji musi wynosić poniżej U=0,13W/m²K. To jednak dopiero pierwszy krok w stronę domu pasywnego i niespecjalnie dla niego charakterystyczny – w ten sam sposób zostają docieplane budynki energooszczędne.

Równie naturalne jest dodatkowe uszczelnienie okien i drzwi. Generalnie w domu pasywnym nie ma mowy o zwiększeniu cyrkulacji powietrza przez rozszczelnianie okien – tutaj muszą być one maksymalnie szczelne – dlatego stosuje się potrójne szyby, z dwoma komorami izolacyjnymi wypełnionymi gazem szlachetnym (argon) i izolującymi termicznie ramami okiennymi. Współczynnik przenikania ciepła dla okien zastosowanych w budownictwie pasywnym musi być mniejszy niż 0,8 W/m²K (dla szyby mniej niż 0,6 W/m²K), natomiast przenikalność energii słonecznej powinna być wyższa niż 50%. To poprzeczka zawieszona znacznie wyżej niż w przypadku domów energeooszczędnych, których twórcy „zadowalają się” wynikiem na poziomie 1,8 W/m²K.

W domu pasywnym niezbędna jest kontrolowana wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, a rozkład instalacji grzewczej powinien być taki, aby przy minimalnym nakładzie kosztów uzyskać jak najlepszy rozkład temperatur w pomieszczeniach. Wskazane jest również zastosowanie systemów pozwalających na pobieranie oraz magazynowanie energii słonecznej. Jednak najbardziej charakterystyczną cechą domów pasywnych jest ich specyficzna konstrukcja, która znacznie odbiega od budownictwa konwencjonalnego.

Dom pasywny powinien być zaprojektowany tak, aby zminimalizować straty ciepła i zmaksymalizować ilość ciepła pozyskiwanego „z zewnątrz”. W związku z tym należy go usytuować w taki sposób, aby od strony nasłonecznionej znajdowała się maksymalna liczba okien (ideałem byłoby gdyby niemal cała ściana była oszklona). Po stronie nasłonecznionej powinny również znajdować się wszystkie pomieszczenia mieszkalne – co zapewnia dodatkowe źródło energii w postaci mieszkańców oraz sprzętu elektronicznego. Z kolei, jeśli chodzi o stronę pozbawioną dostępu słońca – tam ilość okien powinna być minimalna, ponieważ każde okno po tej stronie generuje straty ciepła. Dlatego właśnie po stronie „zacienionej” należy rozmieszczać pomieszczenia „użytkowe” - garderoby, składziki, łazienkę. Jeśli chodzi o samą bryłę budynku to powinna się ona charakteryzować jak najmniejszą powierzchnią – gdyż im powierzchnia mniejsza, tym mniejsza jest styczność budynku ze środowiskiem zewnętrznym, a więc mniejsze są też możliwości straty ciepła. Miłośnicy wyszukanych, barokowych form w przypadku domu pasywnego muszą o nich zapomnieć. Okazuje się bowiem, że sprawdza się tutaj znana matematykom prawda iż figurą idealną jest kula – a w tym przypadku półkula. Dom pasywny byłby najwydajniejszy gdyby kształtem przypominał igloo, ale taka konstrukcja byłaby niesłychanie droga. Nie zmienia to jednak faktu, że architektura domu pasywnego kieruje się ku owalom – jak najmniej połączeń ścian i załamań to hasło, które musi przyświecać twórcom takich domów. Można też zapomnieć o interesującym dachu – najlepiej jest, gdy go… wcale nie ma, a jeśli już musi być to wskazany jest co najwyżej minimalny jego spadek.

Domy pasywne na razie pozostają głównie ideą, ale już doczekały się kilku realizacji. Na terenie Unii Europejskiej istnieje dziś ok. 10 tysięcy budynków wykonanych zgodnie z zaleceniami dr Feista, ale już np. w Polsce taki dom jest tylko… jeden! Generalnie o ich sukcesie lub jego braku zadecyduje tak naprawdę to, jak kształtować się będą ceny konwencjonalnych źródeł energii. Dziś jeszcze, według ekonomistów, z finansowego punktu widzenia inwestycja w dom pasywny po prostu się nie opłaca, ponieważ nawet w kilkunastoletniej perspektywie zsumowane koszty budowy i późniejszego użytkowania przewyższają analogiczne koszty ponoszone w związku z budownictwem konwencjonalnym. Trudno też dziś wyobrazić sobie budowę np. osiedli pasywnych – wydaje się, że na razie koncepcja ta może być realnie zastosowana tylko w przypadku budownictwa jednorodzinnego. Wszystko może się jednak zmienić za 10-20 lat. Ograniczenia emisji CO₂ w UE doprowadzi w końcu do skokowego wzrostu cen energii konwencjonalnej, a społeczny opór przed budową reaktorów atomowych może zachęcić inwestorów do zaproponowania alternatywy dla gigantycznych rachunków za prąd właśnie w postaci domów pasywnych. Zresztą niewykluczone, że prace nad projektami domów tego typu doprowadzą do spadku ich ceny (dziś jest ona wyższa od budynku wykonanego w konwencjonalny sposób o nawet 20%). Barierą, jaką będą mieli do przełamania twórcy domów pasywnych będzie niewątpliwie ich niekonwencjonalny wygląd, który znacznie odstaje od kształtu innych zabudowań, ale to wyzwanie dla architektów, któremu niewątpliwie prędzej czy później podołają.

Rozwój budownictwa pasywnego powinni oczywiście obserwować przede wszystkim producenci okien, drzwi i bram, którzy, jeśli dostosują się do wyższych norm stawianych przepuszczalności cieplnej ich produktów, mogą czerpać profity z rozwoju budownictwa pasywnego i energooszczędnego (z tego drugiego już zaczynają zresztą czerpać). Jest tu jednak również miejsce dla producentów osłon – rolety zewnętrzne, ale też rolety wewnętrzne czy żaluzje mogą być jednym z elementów systemu alternatywnego dla energożernej klimatyzacji – pozwalając na regulowanie dopływu światła w miesiącach letnich, kiedy wnętrza i tak są wystarczająco dogrzane. Ważne jest też, żeby automatyka oferowana dla użytkowników osłon mogła być zasilana energią słoneczną – innego rodzaju automatyka nie ma zastosowania w budownictwie pasywnym. Być może jest jeszcze za wcześnie by nastawiać się na tego typu produkcję, ale ekologicznego trendu nie sposób nie zauważać. Poza tym – świat należy do odważnych, o czym są przekonani zwolennicy domów pasywnych, którzy niewątpliwie zrobią wszystko, aby ich idea przekształciła się na dobre w rzeczywistość.

Data modyfikacji: 2010-02-11

Źródło: paxo.pl

Artykuł wyświetlono: 814 razy

Szukaj w paxo.pl

Reklama